Historia koszykówki ma swój początek w starożytności. Pierwsze gry w rodzaju koszykówki mogły być rozgrywane już przez wczesnych Olmeków ze starożytnego Meksyku. Kultury Azteków i Majów również prowadziły grę podobną do koszykówki, tyle że zamiast gumowej piłki używali czaszek podbitych wrogów. Historia koszykówki, jaką znamy dzisiaj, rozpoczęła się zimą 1891 roku. Wtedy nauczyciel wychowania fizycznego w Young Men’s Christian Association (YMCA) College w Springfield w stanie Massachusetts, 31–letni James Naismith, do dolnego szczebla balkonów w sali gimnastycznej przybił kosze na brzoskwinie, wziął futbolówkę i określił zasady gry, która stanie się sportem z miliardem wielbicieli na całym świecie: koszykówki.
Krótka historia koszykówki - początek
Zimą 1891 roku James Naismith, nauczyciel wychowania fizycznego, został poproszony przez swojego przełożonego, dr Luthera H. Gulicka, o opracowanie w ciągu dwóch tygodni gry halowej, która pomoże uczniom utrzymać kondycję w czasie zimy. Jego pierwszym zamiarem było przeniesienie gier, takich jak piłka nożna i lacrosse do pomieszczeń wewnątrz budynku. Po krótkich eksperymentach uznał te gry za zbyt fizyczne i niewygodne. Następnie Naismith zwrócił się do szkolnego woźnego, Popa Stebbinsona, z prośbą o dostarczenie dwóch kwadratowych pudeł, aby wykorzystać je jako bramki. Zamiast tego woźny wrócił z dwoma koszami na brzoskwinie. Naismith przymocował kosze do najniższej poręczy balkonów sali gimnastycznej, po jednym z każdej strony. Najniższa poręcz balkonu znajdowała się na wysokości ok. 3 metrów. Uczniowie utworzyli dwa 9-osobowe zespoły i rywalizowali o wrzucenie piłki do kosza drużyny przeciwnej. Wyznaczono również osobę, która miała za zadanie przy pomocy drabiny wyciągać piłkę z kosza. Pierwszy mecz koszykówki, rozegrany 21 grudnia 1891 roku, zakończył się wynikiem 1-0, a pierwszy w historii punkt zdobył William Chase. Dzień ten uważany jest za datę powstania koszykówki. To właśnie podczas tej gry ktoś zasugerował nazwę dla tego nowego sportu: Basket Ball. Początkowo kosze miały pełne dno, a piłkę trzeba było wydobywać za pomocą drabiny. Później wywiercono mały otwór w dnie kosza i używano kija do wypchnięcia piłki.
Tak to wydarzenie po latach wspominał James Naismith:
„W klasie było 18 uczniów. Wybrałem dwóch kapitanów i kazałem im wybrać strony. W każdej drużynie było trzech napastników, trzech środkowych i trzech obrońców. Wybrałem dwóch środkowych mężczyzn do skoku, a następnie rzuciłem piłkę między nich. To był początek pierwszego meczu koszykówki i koniec kłopotów z tą klasą.”
Pierwsze zasady gry w koszykówkę
Dla nowej gry Naismith opracował 13 zasad, które spisała sekretarka, pani Lyons.
13 oryginalnych zasad koszykówki:
- Piłkę można rzucić w każdym kierunku jedną lub obiema rękami.
- Piłkę można odbić w każdym kierunku jedną lub obiema rękami (nigdy pięścią).
- Zawodnik nie może biec z piłką. Gracz musi rzucić piłkę z miejsca, w którym ją złapie.
- Piłka musi być trzymana w dłoniach lub między nimi; ramiona i reszta ciała nie mogą być używane do trzymania piłki.
- Zabronione jest trzymanie, popychanie, podtykanie lub uderzanie w jakikolwiek sposób przeciwnika; pierwsze naruszenie tej zasady przez dowolnego zawodnika liczy się jako faul, drugie dyskwalifikuje go do czasu zdobycia kolejnego punktu, a jeżeli istniał wyraźny zamiar zranienia tej osoby, dyskwalifikacja obowiązuje do końca meczu.
- Faulem jest uderzenie pięścią w piłkę.
- Jeżeli którakolwiek ze stron popełni trzy kolejne faule, liczy się punkt dla przeciwników.
- Punkt jest zdobyty, gdy piłka rzucona lub odbita o boisko wpadnie do kosza i pozostanie w nim.
- Gdy piłka wychodzi poza boisko, osoba, która jako pierwsza ją dotknie, powinna wrzucić ją na pole gry. W przypadku sporu sędzia rzuca piłkę na boisko. Wyrzut z autu trwa pięć sekund; jeśli piłka zostanie przytrzymana dłużej, trafia do przeciwnika. Jeżeli którakolwiek ze stron nadal opóźnia grę, sędzia ogłasza faul.
- Sędzia odnotowuje faule oraz informuje o popełnieniu trzech kolejnych fauli. Ma prawo do dyskwalifikacji zgodnie z Regułą 5.
- Sędzia decyduje kiedy piłka jest w grze, w granicach boiska, do której strony należy i przestrzega czasu. Decyduje, kiedy punkt zostaje zdobyty i ewidencjonuje punkty wraz z innymi obowiązkami, które zwykle wykonuje sędzia.
- Czas meczu wynosi dwie 15-minutowe połowy, z pięciominutową przerwą pomiędzy nimi.
- Strona, która w tym czasie zdobędzie najwięcej punktów zostaje ogłoszona zwycięzcą. W przypadku remisu gra może, za zgodą kapitanów, być kontynuowana do czasu zdobycia kolejnego punktu.
Ten twór Jamesa Naismitha wyglądałby obco dla dzisiejszych fanów koszykówki. Po pierwsze, aby zmniejszyć ryzyko kontuzji, zawodnicy nie mogli biegać z piłką, ani jej kozłować, a drużyna liczyła 9 zawodników. Oryginalna gra była bardziej zbliżona do Ultimate Frisbee niż do dynamicznego spektaklu, jakim jest współczesna koszykówka.
Pierwsze mecze koszykówki
Pierwsza publiczna gra w koszykówkę została rozegrana w YMCA College 12 marca 1892 roku. Nauczyciele grali przeciwko uczniom. Około 200 widzów przybyło, aby zobaczyć ten nowy sport. Uczniowie pokonali nauczycieli 5-1. Po tym meczu widzowie zaczęli regularnie oglądać mecze rozgrywane w YMCA College. Koszykówka zaczęła rozprzestrzeniać się jak pożar, skacząc z miasta do miasta, z college'u do college'u i od stanu do stanu. W 1893 roku, niecałe dwa lata po wynalezieniu tego sportu, zorganizowano pierwszy mecz poza Ameryką Północną, a dokładnie we Francji. W następnych dziesięcioleciach armia amerykańska odegrała kluczową rolę w rozpowszechnianiu koszykówki, gdy wędrowała po całym świecie. W 1894 roku piłka została zastąpiona specjalną piłką zaprojektowaną przez Naismitha.
Pierwszy międzyuczelniany mecz w historii koszykówki odbył się między Hamline College a Minnesota School of Agriculture 9 lutego 1895 roku, a pierwsza gra w koszykówkę uniwersytecką, która zawierała współczesne ograniczenia do pięciu zawodników odbyła się między University of Iowa a University of Chicago 18 stycznia 1896 roku (Chicago pokonało Iowa 15-12). Pięcioosobowe zespoły stały się standardem rok później. W 1896 roku Uniwersytet Stanforda pokonał Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley w pierwszym międzyuczelnianym meczu kobiet.
7 listopada 1896 roku rozegrano pierwszy profesjonalny mecz koszykówki pomiędzy Trenton YMCA i Brooklyn YMCA, a za wstęp na mecz pobierano opłatę. Każdy gracz otrzymał 15 dolarów, z wyjątkiem Freda Coopera, który otrzymał 16 dolarów i został pierwszym najlepiej opłacanym graczem. Trenton pokonał Brooklyn 15-1.
Pierwsze profesjonalne ligi koszykarskie
Pierwsza profesjonalna liga, National Basketball League, została utworzona w 1898 roku, aby chronić graczy przed wyzyskiem i promować mniej brutalny sposób gry. Utworzyło ją sześć drużyn z Filadelfii i New Jersey: New York Wanderers, Trenton Nationals (pierwsi mistrzowie NBL), Millville Glass Blowers, Bristol Pile Drivers, Camden Skeeters i Pennsylvania Bicycle Club. Ta liga istniała tylko przez pięć lat, a jej upadek zrodził wiele luźno zorganizowanych lig w północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Większość wczesnych lig koszykarskich nigdy nie trwała dłużej niż kilka tygodni. W 1902 roku New England Basketball League zyskała ogromny wzrost popularności w kraju, kiedy pozwoliła Afroamerykaninowi o nazwisku Harry "Bucky" Lew dołączyć do ligi. Dołączył on do profesjonalnego klubu Pawtucketville Athletic Club. Dynamiczny styl i wdzięk Harry'ego Lewa sprawiły, że stał się ulubieńcem fanów i kontynuował karierę koszykarza do 1926 roku, oficjalnie przechodząc na emeryturę w wieku 42 lat.
Nie wszystkie drużyny były zrzeszone w profesjonalnych ligach. Niektóre zespoły, nazywane Barnstormers, pozostały niezależne i podróżowały po kraju grając z lokalnymi zespołami za pieniądze. Najbardziej znani byli: Original Celtics, SPHA, Buffalo Germans, New York Renaissance Five i najsłynniejsza ze wszystkich drużyn Barnstorming, a także jedyny zespół, który istnieje do dziś — Harlem Globetrotters (założony w 1926 roku).
Historia koszykówki na olimpiadzie i arenie międzynarodowej
Wraz ze wzrostem popularności tego sportu, zyskał on uwagę Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i został przedstawiony na Igrzyskach Olimpijskich w St. Louis w 1904 roku jako wydarzenie demonstracyjne. Pierwsze duże zmiany w historii koszykówki miały miejsce w 1906 roku, kiedy przeniesiono linię rzutów wolnych oraz zmieniono kolor piłki do koszykówki z białego na żółty, aby była bardziej widoczna na boisku. Wprowadzono również metalowe obręcze, siatki i tablice.
W 1909 roku w Sankt Petersburgu odbył się inauguracyjny mecz międzynarodowy, w którym miejscowy zespół Mayak Sankt Petersburg pokonał amerykańską drużynę YMCA. W 1932 roku w Genewie została utworzona Międzynarodowa Federacja Koszykówki (Fédération Internationale de Basketball Amateur, FIBA) przez: Argentynę, Czechosłowację, Grecję, Włochy, Łotwę, Portugalię, Rumunię i Szwajcarię. Jej wysiłki odegrały zasadniczą rolę we włączeniu koszykówki do igrzysk olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Mecze były rozgrywane na boisku zewnętrznym, którym był kort do tenisa ziemnego. Reprezentacja Stanów Zjednoczonych zdobyła pierwszy złoty medal olimpijski w koszykówce pokonując w meczu finałowym Kanadę 19:8. Finał rozgrywany był w bardzo trudnych warunkach pogodowych. Padał deszcz i błotniste boisko bardzo utrudniało kozłowanie piłki. W meczu o brąz Polska przegrała z Meksykiem 12:26. Medale wręczył James Naismith. Koszykówka kobiet nie była zaliczana do konkurencji medalowych aż do igrzysk w Montrealu w 1976 roku.
Powstanie NBA
6 czerwca 1946 roku w Nowym Jorku założono Basketball Association of America (BAA), która po połączeniu z konkurencyjną National Basketball League w 1949 roku, stała się znana jako National Basketball Association (NBA). Reszta, jak mówią, jest historią. W ten sposób gra zaczynająca od koszyków na brzoskwinie w Springfield, stała się światowym fenomenem.
W 1979 roku dodano linię rzutów za trzy punkty, a dwa lata później wprowadzono czas wymuszający oddanie rzutu. Była to jedna z najpopularniejszych zmian w historii koszykówki, ponieważ pomogła przyspieszyć grę.
***
James Naismith spędził dekadę jako trener koszykarskiej drużyny University of Kansas, przegrywając większość meczów. W 1959 roku, 20 lat po jego śmierci, otwarto galerię sław Naismith Memorial Basketball Hall of Fame w Springfield w stanie Massachusetts, niedaleko miejsca, w którym przybił pierwsze kosze na brzoskwinie. Na jej listach znajdują się nazwiska świetnych zawodników, trenerów, sędziów oraz osób, które w znacznym stopniu przyczyniły się do rozwoju gry. Oryginalny maszynopis z zapisanymi 13 zasadami koszykówki wymyślonymi przez Jamesa Naismitha został sprzedany w 2010 roku na aukcji w Nowym Jorku za 4,3 miliona dolarów. Jest to najwyższa kwota, jaką zapłacono za pamiątkę w historii sportu.
0 Komentarze